قالب
ابزار شکل دهنده هر نوع محصول را قالب گویند به صورتی که محصول شکل دل پذیر و قابل قبول و مطلوب را پیدا کند (مصولات مانند: تصویر- صفحه‌ها از انواع مواد و شکل گوناگون – حجم‌های پر – حجم‌های تو خالی – میله‌ها). برای تولید محصولات به تعداد بالا از قالب در انواع گوناگون به عنوان ابزارسری سازی و تولیدانبوه استفاده میشود. نام و شیوه کار قالب‌ها بسته به نوع مواد مصرفی و نوع شکل دهی آنها تغییر می‌کند. قالب‌ها بر اساس مواد محصول: قالب‌های پلاستیک – فلزی – سیمانی – گلی – گچی – ازبست – شیشه – کاغذ – پلیمر – سرامیک – چوب – پارچه – فوم – سنگ – مواد خوراکی … .
قالب‌ها بر اساس شکل دهی و شیوه کار روی محصول: قالب‌های پرسی – تزریقی – فشاری – درون گرمایی درون سرمایی – برشی – فرم دهی – خم کاری – اکسترود – لرزشی – فشار هیدرولیک – فشار باد – فشار اب – سایشی و…
قالب‌ها بر اساس جنس قالب: قالب‌های فلزی – چوبی – پلیمری – ازبستی -سیمانی – گچی -گلی – پارچه – سنگ و لاستیکی و…
1-قالب های فشاری
این قالب ها از یک محفظه و یک فشاردهنده به عنوان سنبه یا پلانجر تشکیل شده است.میل های راهنما محل قرار گیری صحیح این دو قسمت را نشان میدهند و دو قسمت را با هم تنظیم میکنند.
محفظه یا حفره یک سطح از قطعه فرم داده شده را شکل میدهد و معمولا مواد پلاستیکی در این قسمت بار داده میشوند.
پلانجر یا سنبه قسمت دیگر قطعه را فرم میدهد و وظیفه اش فشردن مواد به داخل محفظه در زمان بسته بودن قالب می باشد.
مسئله حرارت دهی از اهم مسائل در ساخت قالب فشاری پلاستیک می باشد.
بعضی از پرس ها به صفحات حرارتی مجهز اند که حرارت را به قالب منتقل می کنند. در بعضی از قالب ها محفظه و سنبه متناسب با میزان حرارت لازم دارای کانال هایی برای عبور بخار آب یا اب داغ هستند.
پین های بیرون انداز یا پران معمولا برای بیرون بردن قطعه از قالب استفاده میشوند.
کاربرد قالب پلاستیک فشاری:
این نوع از قالب فقط برای مواد ترموستی و موادی که سرد به داخل قالب ریخنه میشوند به کار میرود.این قالب ها به ندرت برای مواد ترموپلاستیک استفاده میشوند.
2-قالب های انتقالی یا ترانسفر
در حین عمل قالب گیری فشاری مواد مورد قالب گیری توسط حرارت توسط حرارت و فشار وارده از طرف پلانجر یا سنبه تغییر فرم میدهند.
این فشار زیاد گاهی باعث کج شدن یا شکستن پین های ظریف موجود در قالب میشود. این عیب با طرح قالب های ترانسفر یا قالب انتقالی از بین میرود.
خلاصه عمل به صورت زیر است:
مواد مصرفی ابتدا کمی گرم شده و سپس به محلی که خارج محفظه اصلی قرار دارد رانده میشوند و پس از ان از طریق روزنه های کوچکی با فشار به محفظه اصلی هدایت میشود.
فشار یاد شده تا سخت شدن قطعه به همان میزان باقی می ماند.
3-قالب های تزریق پلاستیک
در این نوع قالب پلاستیک مواد به داخل قالب تزریق میشوند.یعنی مواد اول در اکسترودر ذوب شده و سپس با فشار درون قالب تزریقی پمپ میشوند.
قالب باید در حرارتی کمتر از دمای ذوب مواد نگه داشته شود تا باعث شود مواد داخل قالب سرد و سفت شوند.
4-قالب های بادی
بطری ها و بقیه قطعات تو خالی از قطعات ترموپلاستیکی و از طریق قالب های بادی ساخته میشوند. برای این کار ابتدا یک پیش ساخته یا پیری فرم که توسط قالب گیری تزریقی ساخته شده است گرم میشود.
پریفرم گرم شده و درون قالب بادی قرار میگیرد و فشار هوا سریعا در ان دمیده شده که باعث انبساط ان میشود.در نتیجه پریفرم به شکل قالب در می آید و از داخل ان خارج میشود.
5-قالب های وکیوم
در این نوع قالب گیری ورقه های ترموپلاستیکی روی قالب قرار گرفته و انقدر حرارت داده میشوند که بتوانند تغییر فرم پیدا کنند.
محفظه قالب وکیوم دارای تعدادی سوراخ های ریز است که هوا از این منافذ مکیده شده و ورق به سطح داخلی قالب فشرده میشود و شکل ان را به خود میگیرد.
قسمت داخلی درب یخچال و قطعات مشابه از این طریق ساخته میشوند.
6-قالب های اکستروژن
برای تولید لوله، شلنگ ، پروفیل و … از روش اکستروژن استفاده میشود. در این نوع قالب گیری مواد داخل قیف اکسترودر بارگیری میشوند سپس وارد اکسترودر شده و مذاب نهایتا وارد دای یا همان قالب میشود.
طول قطعه نامحدود است و محصول خروجی با آب معمولا سرد میشود و در اخر خط دور یک حلقه پیچیده شده و جمع اوری میشود.
